USG w ciąży

W naszym centrum oferujemy kompleksową diagnostykę ultrasonograficzną w ciąży. Badania mają na celu zapewnić Rodziców o prawidłowo rozwijającym się płodzie.

Stwierdzenie nieprawidłowości w każdej sytuacji obliguje nas do objęcia Pary szczególną troską. W tych trudnych chwilach staramy się ograniczyć liczbę wizyt do absolutnego minimum, diagnozę prezentujemy w dniu pierwszego badania, szczegółowe informacje przekazujemy w prosty i klarowny sposób. Dzięki bliskiej współpracy z lekarzami pediatrami umożliwiamy konsultacje specjalistyczne jeszcze w trakcie ciąży. To my jesteśmy dla Państwa, a nasze wsparcie ma zapewnić Rodzicom pełny komfort. Pamiętajmy, że każde badanie ultrasonograficzne w trakcie ciąży należy rozumieć jako badanie przedurodzeniowe, czyli prenatalne. Zdarza się napotykać błędne opinie, że jedynie badania pierwszego i drugiego trymestru ciąży uzupełnione w pewnych przypadkach oceną genetyczną materiału pochodzenia płodowego refundowane dla części ciężarnych w ramach Programu Badań Prenatalnych NFZ można nazywać badaniami prenatalnymi. Należy nie zgodzić się z takimi opiniami. Z drugiej strony wszystkie badania pourodzeniowe to badania postnatalne.

W naszym centrum oferujemy eksperckie badania ultrasonograficzne w każdym trymestrze i w każdym tygodniu ciąży. Optymalny, zalecany przez nas schemat w ciąży prawidłowo rozwijającej się przedstawia poniższa tabela, jednak w części przypadków ustalamy indywidualnie czas badania:

W każdej wątpliwej sytuacji badanie ultrasonograficzne przeprowadzamy niezwłocznie. Ważne, aby w trakcie rejestracji poinformować o zaistniałym problemie. Recepcja znajdzie dla Państwa szybki i dogodny termin.

11+0 – 13+6 tygodni określenie ryzyka aberracji chromosomowych z wczesną oceną anatomii i wczesną oceną serca płodu

Jest najważniejszym badaniem w ciąży! Optymalnie należy je wykonać w 12 skończonym tygodniu ciąży (12 tygodni + kilka dni). Płód, choć jeszcze niewielki, ma już wykształcone większość narządów. Prawidłowo przeprowadzona ocena ultrasonograficzna (wczesne badanie anatomiczne) pozwala wykluczyć ponad 60% wad wrodzonych i uspokoić Rodziców już na tym etapie. Praktycznie żaden ośrodek realizujący Program Badań Prenatalnych NFZ w Małopolsce nie prowadzi tak szczegółowej diagnostyki wczesno anatomicznej w aspekcie pozasercowym, a także w zakresie serca płodu jak prowadzony w naszym centrum. Wykonywane u nas badania USG mają charakter ekspercki, a nie przesiewowy jak prowadzi się w profilaktycznym Programie Prenatalnym NFZ. Jest to główna różnica pomiędzy badaniami wykonywanymi w MWU DOBREUSG a tymi prowadzonymi w innych ośrodkach. Traktujemy go jako element nowoczesnego skriningu pierwszego trymestru, który łączymy z oznaczeniem z krwi NIPT (można wykonać od 10-tego tygodnia) oraz PlGF (w kierunku stanu przedrzucawkowego).

Dlaczego tak wcześnie? Większość wrodzonych wad powstaje na bardzo wczesnym etapie rozwoju, nie ma więc uzasadnienia w odsuwaniu w czasie takiej oceny. Niektóre wrodzone nieprawidłowości są wręcz lepiej widoczne, a tym samym łatwiej diagnozowane, we wczesnej ciąży.

Nasze badania późnego pierwszego trymestru są prowadzone w dużo szerszym zakresie parametrów anatomicznych niż te wykonywane  ramach Programu Prenatalnego NFZ, który skupia się głównie na ocenie ryzyka najczęstszych trisomii w oparciu o wąski panel parametrów. Dzięki temu dużo wcześniej wychwytujemy anomalie, a nasza ocena pod kątem zespołów genetycznych jest bardziej celowana. Piszemy o tych różnicach ponieważ nierzadko ciężarne po 35 rż. słyszą od swoich lekarzy prowadzących opinie, że należy im się badanie refundowane, a dopiero jak będą podczas niego watpliwości można pomyśleć o badaniu eksperckim. W naszej opinii warto skrócić tą drogę i zgłosić się od razu do naszego Centrum. Zapewnimy Państwu najlepszą możliwą diagnostykę i związany z tym spokój. Unikniecie stresu, przekierowań do różnych specjalistów i wielu niepotrzebnych konsultacji.Podkreślamy te kwestie z uwagi na niespotykaną wcześniej i ciągle rosnącą liczbę wykonywanych w naszym centrum badań drugiej opinii po USG przeprowadzonych w ośrodkach realizujących Program Prenatalny NFZ wykazujących istotne niespójności z pierwszym badaniem. 

Wczesne badanie anatomiczne obejmuje ocenę czaszki i mózgu, klatki piersiowej wraz z oceną serca, jamy brzusznej w tym powłok brzusznych, przepony, żołądka, nerek i pęcherza moczowego, szkieletu tj. kręgosłupa, klatki piersiowej i kończyn. Niezbędnie są również dwa parametry biometryczne: długość ciemieniowo – siedzeniowa (CRL), na podstawie której wyliczamy wiek ciążowy i przewidywany termin porodu oraz wymiar poprzeczny główki płodu.

Wczesne badanie serca płodu zapewnia ocenę: ułożenia trzewi (żołądek, wątroba, serce), położenia i osi serca, połączeń przedsionkowo-komorowych oraz komorowo-tętniczych, pod kątem większych wad przeciekowych, oraz relacji łuku aorty i łuku przewodu tętniczego z tchawicą.

W ciążach wielopłodowych konieczna jest ocena ilości łożysk i worków owodniowych. Badanie w 12 tygodniu ciąży jest właściwie ostatnim, optymalnym momentem do ustalenia wspomnianych informacji. Ma to olbrzymie znaczenie dla dalszej diagnostyki i postępowania w takiej ciąży.

Drugim niezwykle ważnym celem badania w 12 tygodniu ciąży jest ocena parametrów ultrasonograficznych tzw. markerów, na podstawie których wyliczane jest ryzyko wystąpienia najczęstszych zespołów genetycznych dla płodu w danej ciąży. Nieprawidłowości genetyczne stanowią ważną grupę komplikacji u noworodków, a ich wykrywalność jest największa właśnie na tym etapie ciąży. Ocena markerów genetycznych nie stanowi obowiązkowej części badania, na życzenie Rodziców może być pominięta, a badanie w 12 tygodniu ciąży ogranicza się wówczas do szczegółowej oceny anatomicznej.

W tabeli znajdą Państwo parametry, które mogą wpłynąć na ryzyko zespołów genetycznych, najczęściej występujących w populacji.

Jesteśmy jedynym ośrodkiem w Krakowie i Małopolsce, który łączy szerokie własne doświadczenia i wyniki prowadzonych ciągle analiz statystycznych dla trisomii 21, trisomii 18, trisomii 13 i zespołu Turnera z pełnym algorytmem komputerowej oceny ryzyka aberracji chromosomowych, w oparciu o standardy Fundacji Medycyny Płodowej, który stanowi jedynie wskazówkę dla mniej doświadczonych lekarzy.

Aktualnie promujemy łączenie USG wczesnoanatomicznego z testami NIPT zamiast testu złożonego prezentującego zbyt częste wyniki fałszywe. Tym podejściem wychodzimy znacznie ponad standardy badań Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników, czy też obowiązujących w innych krajach. W ten sposób do skryningu w pierwszym trymestrze podchodzi m.in. Prof. Simon Meagher (Melbourne, Australia) uznawany za czołowego eksperta w tym obszarze.

Nie kopiujemy bezpodstawnie doświadczeń zagranicznych, dlatego jako jedyni w Polsce walidujemy opracowania czołowych naukowców na polskiej populacji w zakresie badań późnego pierwszego trymestru. Zapewnia to wysoką dokładność badania, która przekracza 90% i jednocześnie redukuje liczbę ostatnio napotykanych nagminnie w Programie Prenatalnym NFZ fałszywie podejrzanych odczytów. Mamy szerokie doświadczenie w wykrywaniu chorób tj. zespół Downa. Śledzimy uważnie wyniki naszej pracy, dzięki czemu mamy możliwość konsultowania w oparciu o własną bazę przypadków, co jest rzadko spotykane w Polsce ponieważ dość często lekarze przeprowadzający badania przesiewowe w Programie Prenatalnym NFZ prezentują jedynie podstawowe umiejętności interpretacyjne niepoparte własnym doświadczeniem. Takie podejście mocno wyróżnia nas na rynku diagnostycznym w Polsce. Jako nieliczni w kraju stosujemy podejście wieloparametrowe (uwzględniamy w obliczenia wszystkie parametry korygujące ryzyko podstawowe, nie tylko przezierność karkową, tętno płodu i biochemię) uzupełnione rutynowo wczesną oceną anatomiczną i wczesną oceną serca płodu. Dlatego na naszych wynikach nie znajdziecie Państwo zaleceń, że należy uzupełnić nasze USG późnego pierwszego trymestru badaniem echo płodu, czy też, że uzyskaliśmy wynik tzw. pośredniego ryzyka. Serce oceniamy na możliwie wczesnym etapie i w większości przypadków na etapie 14 tygodnia ciąży jesteśmy w stanie postawić szczegółową diagnozę Wady Wrodzonej Serca. Ośrodki realizujące Program Prenatalny NFZ aktualnie nadmiernie eksponują wyniki tzw. „pośredniego ryzyka” z podstawowego testu przesiewowego opartego jedynie na grubości przezierności karkowej, wartości tętna płodu i poziomu parametrów biochemicznych. Dotyczy to ok. 30% populacji badanej w Programie NFZ. Takie wyniki jedynie oznaczają, że badanie wymaga uzupełnienia przez bardziej doświadczonego badającego, który potrafi skutecznie ocenić i zinterpretować bardziej szczegółowe parametry i ewentualnie zalecić badania dodatkowe np. NIPT.

Jak wygląda i jak należy interpretować wyniki? Tradycyjne rezultaty badania w 12 tygodniu są prezentowane w postaci wyliczonego indywidualnego ryzyka wystąpienia najczęstszych trisomii dla płodu w danej ciąży. Wartość ryzyka ustala, czy badanie jest dla Pacjentki wystarczające i daje możliwość z dużym prawdopodobieństwem wykluczyć najczęściej występujące choroby genetyczne w populacji – tzw. trisomie.  Wskazówki do zrozumienia stosowanych metod obliczania ryzyka w pierwszym trymestrze i używanych strategii badań przesiewowych opisaliśmy w artykule dla pacjentek. Uwaga! Warto go przeczytać, ale dopiero jak mamy wynik badania w ręce. Znakomita większość wyników jest prawidłowa. Ryzyko podwyższone (większe lub równe 1:100) występuję w niewielkim procencie przypadków. Nie oznacza absolutnie, że dziecko jest chore! Informuje, że badanie przesiewowe nie jest badaniem wystarczającym i konieczne jest użycie dodatkowych testów (czytaj w zakładce amniopunkcja/biopsja kosmówki). Biorąc pod uwagę wyżej opisaną naszą unikatową na rynku polskim strategię zdarza się, że kwalifikację do wykonania testów rozstrzygających opieramy na doświadczeniu pracy z chorymi płodami, a nie na wartościach indywidualnego ryzyka.

W wybranych przypadkach w trakcie badania 11+0 – 13+6 wskazana jest ocena ryzyka stanu przedrzucawkowego, związanego z nadciśnieniem (wikłającego 2% ciąż) oraz ryzykiem opóźnienia rozwoju wewnątrzmacicznego płodu (FGR –ang. Fetal Growth Restriction). Powikłanie to może dotyczyć nawet 5% ciężarnych. Ocena opiera się na parametrach przepływu krwi w tętnicach macicznych macicznych ciężarnej, pomiarach ciśnienia tętniczego, poziomie biomarkerów w surowicy krwi (najlepiej PlGF) oraz przeprowadzonym wywiadzie, w tym wadze i wzroście ciężarnej.

18-23 tygodni badanie anatomiczne ze szczegółową oceną serca płodu

Badanie polega na ocenie rozwoju i morfologii płodu. Stanowi uzupełnienie badania pierwszego trymestru, pozwala szczegółowo prześledzić anatomię i wykluczyć znamienną grupę wrodzonych nieprawidłowości.

Badanie anatomiczne obejmuje ocenę głowy (oczy, usta, nos, uszy), czaszki (uwapnienie, budowę kości, w tym podniebienie kostne), szyi, klatki piersiowej (żebra, płuca, serce, przepona, grasica), jamy brzusznej (powłoki brzuszne, wątroba, pęcherzyk żółciowy, żołądek, nerki, jelita), miednicy mniejszej (pęcherz moczowy, odbytnica, talerze biodrowe, tętnice pępkowe), kręgosłupa (uwapnienie, krzywizny, budowa kręgów, pokrywające tkanki) i kończyny (budowa anatomiczna i ruchomość stawów).

Dodatkowo na badanie składa się ocena budowy macicy, ilości płynu owodniowego i łożyska. W przypadku ciąż bliźniaczych protokół badania zostaje poszerzony o obwodowe przepływy naczyniowe.
W badaniu anatomicznym uwzględniamy szczegółową ocenę serca płodu w oparciu o standard badania serca płodu wg ISUOG z 2023 roku. W przypadku stwierdzenia Wady Wrodzonej Serca Płodu prowadzimy na miejscu szczegółowe konsultacje we współpracy i pod nadzorem specjalisty kardiochirurga prof. Jacka Kołcza.

Stwierdzanie nieprawidłowości obliguje lekarza do zaproponowania diagnostyki poszerzonej.

Co najczęściej mierzymy? Częstość rytmu serca, wykonujemy biometrię płodu z uwzględnieniem pomiarów główki, brzuszka, kości udowej i kości ramiennej, pomiar poprzeczny móżdżku, grubość fałdu karkowego, długość kości nosowej, przepływ w przewodzie żylnym. długość kanału szyjki macicy.

Indywidualnie poszerzamy protokół pomiarów w zależności od potrzeb.

Badanie serca płodu

Najważniejszym elementem oceny anatomii płodu jest ocena serca. Badanie serca płodu wykonujemy wg metody sekwencyjnej i segmentalnej, która jest komplementarna ze schematem oceny serca po urodzeniu. Stosujemy równocześnie protokół wg zaleceń badania echokardiograficznego płodu American Society of Echocardiography z 2023 roku. W każdym przypadku protokół badania obejmuje ocenę osi serca i ułożenia trzewi, morfologii wszystkich jam serca, połączeń żylno – przedsionkowych, przedsionkowo-komorowych i komorowo – tętniczych, łuku aorty i przewodu tętniczego, przegrody międzykomorowej i międzyprzedsionkowej wraz z otworem owalnym. Rutynowo podczas badania serca w trzecim trymestrze oraz w każdym przypadku podejrzenia zwężenia próbkujemy naczynia Dopplerem spektralnym.

Wady serca stanowią ponad 1/3 wszystkich wrodzonych wad, a my mamy doświadczenie w ich rozpoznawaniu. Diagnostykę rozpoczynamy już w trakcie I badania w 12 tygodniu ciąży, kiedy to możemy wykluczyć najcięższe z nich.

Współpracujemy z doświadczonym kardiochirurgiem -prof. Jackiem Kołczem, który, w razie konieczności, przeprowadzi konsultację specjalistyczną już w trakcie ciąży, bazując na naszym badaniu. Pełni on nadzór merytoryczny nad naszymi badaniami serca płodu pełni, konsultujemy z nim poważniejsze anomalie.

Badanie serca nieprawidłowego w ciąży nie jest badaniem ostatecznym i diagnostycznym. Wszystkie decyzje odnośnie leczenia operacyjnego są podejmowane w oparciu o badanie echokardiograficzne noworodka po porodzie.

Nieprawidłowości budowy serca mogą wiązać się z zespołami genetycznymi, dlatego w tych szczególnych przypadkach proponujemy ocenę chromosomów dziecka (ocenę genetyczną).

Co mierzymy: prędkości i parametry przepływu w aorcie wstępującej, pniu płucnym, przewodzie tętniczym, przez zastawkę trójdzielną, zastawkę mitralną, w przewodzie żylnym i żyłach płucnych, wielkości jam serca i szerokość dużych naczyń, wyrażone w formie odchyleń standardowych względem pomiarów główki i kości udowej (Z-scores), częstość rytmu serca, czas przewodzenia przedsionkowo-komorowego.